संवादाचा नवा नियंता

 ट्विटरच्या ऑफिसमध्ये असं गमतीत म्हणलं जातं की ट्विटरच्या जगात रोज नवीन कथा जन्माला येत असतात, नवीन नायक जन्माला येत असतात.  त्या नायकांना कधी डोक्यावर बसवलं जातं तर कधी पायदळी तुडवलं जातं. कित्येकांचा मानसिक छळ केला जातो पण हे सगळं होत असताना ट्विटरच्या ऑफिसमध्ये बसलेल्या कोणीच त्या स्टोरीचा भाग व्हायचं नाही आणि नायक होण्याचा तर विचार पण करू नये. पण ट्विटरला एक नवीन मालक मिळणार आहे जो ट्विटरने घातलेले अनेक नियम पायदळी तुडवायला निघाला आहे आणि हे करताना स्वतः नायक न होण्याचा नियम तर त्याला कधीच मान्य होणार नाही. एलॉन मस्क, ४४ बिलियन डॉलर्स इतकी अवाढ्यव रक्कम मोजून ट्विटरवर ताबा मिळवायला निघाला आहे. 

जगातील एक बलाढ्य आणि विश्वासार्ह मानलं जाणारं सोशल मीडिया माध्यम अशा एका व्यक्तीच्या ताब्यात जाणार आहे ज्याला नैतिक, सामाजिक संकेतांच्या चौकटीच मान्य नाहीत. 

ही स्टोरी गेले काही दिवस भारतीय माध्यमांमध्ये देखील चर्चेत आहे पण ट्विटरचा सीईओ भारतीय असल्यामुळे त्याचं काय होणार आणि ४४ बिलियन डॉलर्सच्या व्यवहाराने विस्फारलेले डोळे ह्या पलीकडे भारतीय माध्यमं जायलाच तयार नाहीत. पाश्चिमात्य जबाबदार माध्यमं मात्र ह्या सगळ्याकडे पूर्ण वेगळ्या नजरेने बघत आहेत. 

 

त्यांचा दृष्टिकोन आपल्याला समजून घ्यावं लागेल कारण मस्क ट्विटरची मालकी आल्यावर मस्क जे करू इच्छितात त्यात भारतीय समाज देखील भरडला जाणार हे नक्की. 

प्रसिद्धी मग ती कशीही मिळो आणि त्याची कितीही किंमत चुकवावी लागली तरी चालेल असं मानणारे एलॉन मस्क आता ट्विटरचे मालक होणार. एका बाजूला ते म्हणतात की माझ्या कट्टर विरोधकांना पण ट्विटरवर स्थान असेल, पण एका ग्राहकाने ट्विटरवरून एलॉन मस्कवर टीका केली तर त्याची टेस्ला मोटरची मागणी रद्द करणारा एलॉन मस्कच आहे. 

आज त्यांच्या डे साडेआठ कोटींहून अधिक ट्विटर फॉलोअर्स आहेत आणि ते त्याचं डिजिटल जगातील सैन्य आहे. हे डिजिटल सैन्य अत्यंत निर्दयीपणे मस्कच्या विरोधकांवर ट्विटरवर हल्ले करतं आणि मस्क ही सगळी मजा बघत असतात. आधीच्या फेसबुक आणि आता मेटाचा मालक मार्क झुकरबर्ग किमान सोशल मीडियावरून पसरवल्या जाणाऱ्या चुकीच्या माहितीबद्दल आणि द्वेषाबद्दल खोटे अश्रू तरी ढाळतो. पण मस्क ह्या सगळ्याच्या पलीकडे आहेत. त्यांना हा प्लॅटफॉर्म मुक्त करायचा आहे. इथे त्याना  कोणतीही सेन्सरशिप नको आहे. एखाद्याची मांडणी कितीही विषारी असू दे, ते त्याचं मत आहे आणि त्याला ते व्यक्त करण्याचा अधिकार आहे असं मस्क मानतात. ह्याबद्दल पाश्चिमात्य माध्यमं चिंतेत आहेत कारण एकदा का ट्विटरवर वाट्टेल तसं व्यक्त व्हायला संधी मिळाली की पुन्हा झुंडीच्या झुंडी चुकीची माहिती घेऊन धडकणार आणि अनेक संयत आवाज दाबले जाणार. 

मस्क ह्यांचं असं म्हणणं आहे की ह्यापुढे ट्विटरवर जर तुम्हाला रहायचं असेल किंवा यायच असेल तर तुमची ओळख पटवावी लागणार. ह्याला पण अमेरिकेत विरोध आहे. कारण तुमची ओळख पटवावी लागणार म्हणजे तुमची माहिती ही ट्विटरच्या मालकीची होणार आणि पक्का व्यवसायिक असलेला मस्क आणि त्याच  नवीन व्यवस्थापन ही माहिती विरोधकांना कशावरून देणार नाही? ह्यावरूनच अमॅझॉन चा वॉशिंग्टन पोस्टचा मालक जेफ बेझोसने मस्कला प्रश्न विचारला आहे की आता चीनला ट्विटरच्या जगात झुकतं माप मिळणार का? मस्कला हा टोला अशासाठी होता कारण मस्कच्या टेस्ला मोटर्सचं भवितव्य चीनशी निगडित आहे. आणि व्यवसायासाठी कोणतीही तडजोड करणारा मस्क चीनला झुकतं माप देईल अशी भीती तिथल्या माध्यमांना आहे. 

एका माजी राष्ट्राध्यक्षाला द्वेष पसरवणारी ट्विट्स केली आणि त्यातून दंगल घडली म्हणून ट्विटरवर कायमचं बॅन करणार ट्विटर आणि ती अमेरिका ही मुळातच निराळी आहे.  पण आता ट्विटरवर कोणालाच कायमचं बॅन करता येणार नाही ह्या एलॉन मस्कच्या वाक्याने अमेरिकन माध्यमं धास्तावली आहेत. कारण जरी डोनाल्ड ट्रम्प ह्यांनी मला ट्विटरवर परत यायची इच्छा नाही असं म्हणलं असलं तरी मस्क ह्यांच्याकडे ट्विटरची मालकी पूर्णतः आल्यावर डोनाल्ड ट्रम्प परत येतील आणि पुन्हा एकदा गरळ ओकायला सुरुवात करतील अशी सार्थ भीती सध्या अमेरिकेत आहे. ह्याचं एक उदाहरण म्हणजे मस्ककडे ट्विटरचा ताबा येणार असं दिसायला लागल्यावर रिपब्लिकन पक्षाच्या सिनेटर्सच्या ट्विटर समर्थकांच्या संख्येत ७४% नी वाढ झाली आहे तर डेमोक्रॅट्सच्या संख्येत फक्त ७% नी. ह्यावरूनच लक्षात येईल की ट्रम्पची पिल्लावळ पुन्हा डोकं वर काढेल ही भीती सार्थ आहे. 

ह्या सगळ्यात अमेरिकन माध्यमं आडून आडून एक प्रश्नाकडे बोट दाखवत आहेत ते म्हणजे मस्कचं एक विधान. ते म्हणतात मी ट्विटर हे पैसे कमवण्याचं साधन म्हणून बघत नाही. ४४ बिलियन डॉलर्स इतक्या अवाढव्य रकमेला मस्क ह्यांनी सोशल मीडियाचं एक विश्वासार्ह माध्यम विकत घेतलं आहे म्हणजे कदाचित ट्विटरमधून थेट पैसे कमवणं हा उद्देश नसेल देखील पण त्याच्या आड टेस्ला मोटर्स आणि त्याच्या इतर कंपन्यांना फायदा पोहचेल हे कशावरून बघितलं जाणार नाही? 

लेखाच्या सुरुवातीलाच मी म्हणलं होतं की अमेरिकेत ४४ बिलियन डॉलर्सची फारशी चर्चा नाही. एलॉन मस्क हा दोनदा दिवाळखोरीच्या उंबरठ्यावर जाऊन परत आले आहेत त्यामुळे त्याना आर्थिक धोके पत्करण्याची सवय आहे पण प्रश्न आहे ह्या गुंतवणुकीचे ते काय करतील ह्याचा. एलॉन मस्क मुक्त भांडवलशाहीचे अस्सल प्रतीक आहेत. नफा आणि तोट्याचा खूप पुढचा विचार त्यांचा नक्की तयार असणार. टाइम पर्सन ऑफ द ईअर चा मान जेंव्हा मस्कना मिळाला तेंव्हाच हा माणूस काहीतरी अजब करणार ह्याची कुणकुण लागली आणि मस्कना इतर माध्यमं झोडत असताना अपेक्षेप्रमाणे टाइम मासिकाने मात्र त्यांची बाजू लावून धरली आहे.  

आज अमेरिकन अध्यक्ष जो बायडेन जरी कितीही म्हणत असले तरी गुगल, फेसबुक, ट्विटर ह्यांच्या मालकांना लगाम घालू शकत नाही हे वास्तव आहे. जसं पेगासस हे अस्त्र इस्रायलने वापरलं तसं मस्क ट्विटरवरचं स्वातंत्र्य आणि डेटा ही अस्त्र वापरून टेस्ला मोठी कशावरून करणार नाहीत ?  मोजकी युरोपियन राष्ट्र वगळता मस्कला कोणीच आवरू शकत नाही असा सूर अमेरिकन माध्यमांमध्ये आहे. भारताविषयी फारसं कोणी बोलत नसलं तरी हवा तसा उन्माद घालायला मिळणार असेल तर भारतात तरी त्याला कोण कशाला अडवणार म्हणा. 

जॉन डी रॉकफेलर ह्यांच्याबद्दल एक वाक्य म्हणलं जायचं की जग ज्याच्यावर चालतं ते मुबलक असणारा हा जगातील सगळ्यात श्रीमंत माणूस. आता मस्क विषयी म्हणता येईल की जग ज्या नरेटिव्हवर चालतं ते नरेटिव्ह ताब्यात ठेवणारा हा जगातील नवश्रीमंत माणूस.  

#ElonMusk #Twitter #capitalism #USA #SocialMedia #Tesla