ketanalytics

Image Courtesy :- The Economist   जानेवारी महिन्याच्या सुरुवातीला 'द इकॉनॉमिस्ट' ची २०२२ बद्दलचे आडाखे काय आहेत ह्याबद्दल ब्लॉग लिहून एकूणच आंतरराष्ट्रीय विषयांवरती ब्लॉग्स लिहूया असं ठरवलं. मग एक एक खंड कव्हर करत आलो आणि ह्या मालिकेतला आजचा भाग आहे व्यापार, अर्थकारण आणि विज्ञानाच्या जगात काय घडेल ह्याविषयीचे त्यांचे अंदाज.  २०२१ च्या सुरुवातीला म्हणजेच जानेवारी २०२१ मध्ये भारतात व्हॅक्सिनेशन सुरु झालं. अर्थात सुरुवातीला ते फ्रंटलाईन वर्कर्ससाठी होतं मग पुढे ते सिनियर सिटिझन्स, मग ४५ च्या पुढच्यांना करत अगदी आता १५ वर्ष वयाच्या पुढच्यांपर्यंत वॅक्सीन उपलब्ध झालं. पण ह्या प्रवासात दुसरी लाट येईपर्यंत व्हॅक्सिनची मागणी कमी होती आणि पुढे ती प्रचंड वाढली. लोकं ८, ८ तास ताटकळत उभे होते आणि व्हॅक्सिन नाही म्हणून प्रचंड संतापले होते. ह्याचा ताण इतका वाढला की सिरम इन्स्टिट्यूटचे अदर पुनावाला आपल्या कुटुंबासह लंडनला निघून गेले. आणि त्याच वर्षीच्या म्हणजे २०२१ च्या डिसेंबरमध्ये सिरमने डिक्लेअर केलं की त्यांच्याकडे व्हॅक्सिनची मागणी पुरेशी नसल्यामुळे त्यांनी प्रॉडक्शन निम्म्यावर आणल...

 महाभारतातील एक कथा आहे. पांडव चौदा वर्षांच्या वनवासात असताना भटकत एका तळ्यापाशी येतात. पांडवांच्यातील सगळ्यात लहान भाऊ सहदेव ते पाणी प्यायला जातो पण तिथले यक्ष त्याला अडवतात, आधी प्रश्नांची उत्तरं दे मग पाणी पी असं सांगतात. पण सहदेव दुर्लक्ष करून पाणी प्यायला जातो आणि मृत्युमुखी पडतो. पुढे एका मागो एक पांडव येतात पाणी प्यायचा प्रयत्न करतात पण यक्षाच्या प्रश्नांना उत्तरं न दिल्यामुळे मृत्युमुखी पडतात. पुढे धर्मराज युधिष्ठिर तिकडे येतो, यक्षांची अट मान्य करून प्रश्नांच्या फैरींना उत्तरं देत यक्षाला जिंकतो. भावंडांसाठी जीवनदानाचं वरदान मागतो.  तर यक्षप्रश्न हा शब्द असा जन्माला आला. मी हा शब्द लहानपणापासून घरात ऐकत आलो. बरं ज्याला लोकं यक्षप्रश्न म्हणायचे, ते मुळात ह्यांना इतके किचकट प्रश्न का वाटतात हेच कळायचं नाही.अर्थात आयुष्य सोपं आहे आणि ते आपल्याला जितकं कळलं आहे तितकंच खरं आहे असं वाटण्याचे ते दिवस.   आसपासच्या अनेकांना निर्णय घेण्याचं स्वातंत्र्य आहे ह्याचंच अप्रूप वाटायचं. आपल्याला हवं तसं मनासारखं वागण्याची मज्जा काही वेगळी ती लवकरात लवकर अनुभवता आली पाहिजे असं वाट...

 वर्ल्ड अहेड २०२२:- आफ्रिका  (Image Courtesy :- AFP and Economist) मानव जातीचा पाळणा जिथे हलला थोडक्यात मानवी अस्तित्वाचे सगळ्यात जुने अवशेष जिथे सापडले ती जागा सफार, दक्षिण आफ्रिकेत जोहान्सबर्गपासून अंदाजे ५० किमोलमीटर अंतरावरची जागा. इथूनच पहिल्यांदा मानव हळहळू जगाच्या कानाकोपऱ्यात पसरला. ११.७ दशलक्ष स्क्वेअर मैल पसरलेला आफ्रिका खंड, आशिया खंडांनंतरचा आकाराने मोठा आणि सर्वाधिक लोकसंख्या असलेला खंड. प्रचंड नैसर्गिक साधनसंपत्ती पण प्रचंड गरिबी आणि विषमता (inequality) असलेला खंड. आफ्रिका खंडातल्या जवळपास १० देशातून वाहणाऱ्या नाईल नदीच्या काठी आफ्रिकेतल्या इजिप्तमध्ये अत्यंत समृद्ध संस्कृती विकसित झाली.  पण ह्या आफ्रिका खंडाला युरोपियन्स देशांनी आणि पुढे कोल्ड वॉरच्या काळात रशिया आणि अमेरिका ह्या देशांनी पुरतं लुबाडलं आणि आता अर्थात चीनच्या कब्ज्यात अनेक आफ्रिकन देश जाऊ लागलेत. गुलामगिरी, शोषण आणि क्लायमेट चेंजचा सगळ्यात जास्त फटका ज्या खंडाला बसला तो आफ्रिका. जवळपास ५४ देश असलेला खंड.  राजकीय अस्थैर्य, हुकूमशाही, भ्रष्ट राजवटी आणि सैनिकी राजवट हे अगदी कॉमन. १९६० ते १९...

 इकॉनॉमीस्ट आणि युरोपविषयीचे आडाखे  ६ फेब्रुवारी २०२२ ला इंग्लंडची राणी क्वीन एलिझाबेथ २ ह्यांच्या राणीपदाची ७० वर्ष पूर्ण होत आहेत. १९५२ साली जॉर्ज ह्या राणीच्या वडिलांच्या मृत्यूनंतर राणीच्या डोक्यावर मुकुट विराजमान झाला आणि आजतागायत तो कायम आहे. दुसऱ्या महायुद्धानंतर वाताहात झालेला ब्रिटन आणि पुन्हा भारतासारखं ब्रिटिश साम्राज्यातील महत्वाचा देश गमावलेल्या काळात अवघ्या २५ वर्षांच्या एलिझाबेथ २ ह्यांच्या डोक्यावर हा राणीपदाचा मुकुट ठेवला गेला. हा मुकुट किती काटेरी असू शकतो ह्याची जाणीव नेटफ्लिक्सवरची 'क्राऊन' ही सिरीज ज्यांनी पाहिली असेल त्यांना येईल.  तर.. क्वीन एलिझाबेथ २ ह्यांच्या राणीपदाची ७० वर्ष ह्या २०२२ मध्ये पूर्ण होणार आणि नेहमीप्रमाणे इंग्लंडमध्ये उत्साहात तो उत्सव साजरा होणार. टेलिव्हिजनच्या उदयापासूनच हे माध्यम राजघराण्याने आणि त्यांच्या सल्लागारांनी कसं हाताळायचं हे शिकून घेतलं. त्याचा फायदा असा की दृश्य आणि अदृश्यतेच्या सीमारेषेवर राहून स्वतःचा ब्रँड कसा जपायचा हे त्यांना नीट कळलं आहे. किती दिसावं आणि किती दिसू नये ह्याच काटेकोर प्लॅनिंग असल्यामुळे राणी एल...

 तर इकॉनॉमिस्टचे २०२२ बाबतचे आशिया खंडाचे काय अंदाज आहेत...  आशिया खंडात राजकीय व्यवस्थांची जितकी वैविध्यता आहे आणि एकाच वेळेला वेगवेगळ्या कालखंडांमध्ये जगणाऱ्या व्यवस्था आहे तितकं वैविध्य जगातील इतर कोणत्याच खंडात नसेल. एका बाजूला चीन हे सोशलिस्ट रिपब्लिक आहे आणि त्यात चायनीज कम्युनिस्ट पक्ष हा एकमेव पक्ष आहे. ह्या पक्षाच्या मध्यवर्ती कमिटीचा जनरल सेक्रेटरी असतो आणि तो चीन मधला सर्वात शक्तिशाली व्यक्ती असतो. सध्या क्षी जिनपिंग हे चायनीज कम्युनिस्ट पक्षाचे जनरल सेक्रेटरी आणि अर्थात पीपल'स रिपब्लिक ऑफ चीनचे अध्यक्ष आहेत. चीनच्या धोरणकर्त्यांना ह्या व्यवस्थेचं कौतुक आहे आणि लोकशाहीचं पाश्चिमात्य प्रारूप (मॉडेल) म्हणजेच युरोप आणि अमेरिकेतील मॉडेल हे फारच उदारमतवादी आहे बुवा असं त्यांचं मत आहे. अर्थात जे मत त्यांचं पाश्चिमात्य लोकशाही प्रारुपाबद्दल (मॉडेलबद्दल ) असेल तेच मत त्यांचं भारतीय लोकशाहीबद्दल असणार. भारतात वर्षातले ३६५ दिवस कुठल्या ना कुठल्या निवडणुका होत असतात आणि तिथल्या तिथल्या ठिकाणी का होईना सत्तापरिवर्तन सुरु असतात.  ह्याकडे चिनी अभ्यासक आणि तिथले राज्यकर्ते कस...

 'द इकॉनॉमिस्ट' हे जगातल्या बौद्धिक वर्तुळात दबदबा राखणारं पब्लिकेशन. १८४३ ला इंग्लंडमध्ये जेम्स विल्सन ह्या व्यावसायिकाने सुरु केलेलं हे पब्लिकेशन. आज जगात ५० लाखाहून अधिक लोकं हे प्रिंट किंवा डिजिटल स्वरूपात वाचतात. इकॉनॉमिस्ट दर वर्षाच्या सुरुवातील 'वर्ल्ड अहेड' नावाची एक सिरीज चालवतात. ज्यात पुढचं वर्ष जगात काय काय घडू शकतं ह्याचा एक अंदाज सादर करतात. आणि असं म्हणतात की त्यांचे आराखडे शक्यतो चुकत नाहीत. (अर्थात द इकॉनॉमिस्ट मध्ये २१% शेअर्स हे रॉथशिल्ड फॅमिलीचे आहेत त्यामुळे जगाच्या नियंत्रकांची गुंतवणूक असलेल्या पब्लिकेशनचे अंदाज चुकतील कसे म्हणा. अर्थात हा गमतीचा भाग. )  तर दरवर्षीप्रमाणे २०२२ मध्ये जगात वेगवेगळ्या क्षेत्रांत काय काय घडेल ह्याची जवळपास १५० लाखांची मालिका त्यांनी प्रसिद्द केली आहे. रोज एक विषयातले लेख वाचून त्यातला काही भाग तुमच्यापर्यंत शेअर करावा असं वाटून गेलं. तुमच्यापैकी जे 'द इकॉनॉमिस्ट' वाचत असतील त्यांचं ठीक आहे पण ज्यांना हे वाचायला शक्य नाही त्यांच्यासाठी हा लेखप्रपंच. दर काही दिवसांनी एक एक विषयातले द इकॉनॉमिस्टने मांडलेले अंदाज ...

 सोनिया गांधी पंतप्रधान झाल्या तर मी केशवपन करेन' अशी घोषणा सुषमा स्वराज ह्यांनी केली होती, आक्रस्ताळ्या घोषणांच पर्व सुरु होण्याचा काळ नुकताच सुरु झालेला. मुळात असं आक्रस्ताळंपण हे सुषमाजींचं व्यक्तिमत्व नव्हतं. पण अर्थात चुका होत राहतात पण ह्या चुकांना देखील डोक्यावर घेऊन नाचणाऱ्यांचा वर्ग असतो आणि त्यांच्या बिनडोक उत्साहाला बळी पडायचं नसतं ह्याचं पक्क भान सुषमाजींना होतं आणि म्हणूनच इतकं टोकाचं विधान त्यांना चिकटलं नाही आणि पुढे सोनियाजी आणि सुषमाजी ह्या दोघींच्यातला स्नेह कायम राहिला. इतकंच काय दोघी संसदेत एकमेकींशी नजरानजर करू शकल्या, ह्याला कारण सुषमाजी मुळात कमालीच्या सालस आणि सुसंस्कृत होत्या.  टीव्ही न्यूज माध्यमांच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात भाजपची आघाडी ज्या नेत्यांनी लावून धरली त्यात सुषमाजी अग्रेसर होत्या, पण टीव्हीवर झळकण्यातून मिळणारी प्रसिद्धी ही उथळ असते हे त्यांच्या 'स्मृती'तून त्यांनी कधी जाऊ दिलं नाही. पुढे टीव्ही न्यूज चॅनेल्सची संख्या वाढत गेली आणि देदणादण टीव्ही चर्चा स्टार्स जन्माला आले, किसने किसको धोया अशा शीर्षकांचे ह्या स्टार्सचे व्हिडीओज सोशल मीडि...